W dzisiejszych czasach coraz więcej osób zwraca uwagę na swoje zdrowie i dobre samopoczucie, poszukując diet i stylów żywienia, które mogą wspierać ich organizmy w najlepszy możliwy sposób. Wśród wielu dostępnych opcji, diety GAPS (Gut and Psychology Syndrome) oraz SCD (Specific Carbohydrate Diet) zyskują na popularności, szczególnie wśród osób borykających się z problemami trawiennymi, autoimmunologicznymi czy zaburzeniami neurologicznymi. Choć obie diety mają wiele wspólnego, istnieją między nimi kluczowe różnice, które warto zrozumieć, aby móc wybrać najlepszą opcję dla siebie lub swoich bliskich. W tym artykule przyjrzymy się bliżej obu dietom, ich założeniom, zasadom oraz różnicom, które mogą wpłynąć na decyzję o ich stosowaniu.
Podstawy diety GAPS
Dieta GAPS, opracowana przez dr Natashę Campbell-McBride, skupia się na związku między stanem układu pokarmowego a zdrowiem psychicznym oraz neurologicznym. Campbell-McBride, będąc zarówno lekarzem, jak i matką dziecka z autyzmem, opracowała tę dietę jako sposób na leczenie zaburzeń spektrum autyzmu, ADHD, depresji, schizofrenii i wielu innych zaburzeń neurologicznych i psychicznych. Dieta GAPS opiera się na przekonaniu, że nieszczelne jelita mogą prowadzić do przedostawania się toksyn i nieprawidłowo strawionego pokarmu do krwiobiegu, co z kolei może wpływać na funkcjonowanie mózgu i całego organizmu.
Dieta GAPS dzieli się na trzy główne etapy: wprowadzenie, pełna dieta GAPS oraz stopniowe wycofywanie. W fazie wprowadzenia kładzie się duży nacisk na buliony kostne, sfermentowane produkty mleczne i warzywa, stopniowo wprowadzając więcej różnorodnych pokarmów. Pełna dieta GAPS koncentruje się na unikaniu wszystkich zbóż, cukru, sztucznych dodatków, przetworzonej żywności i innych produktów, które mogą być trudne do strawienia lub szkodliwe dla układu pokarmowego.
Podstawy diety SCD
Dieta SCD, opracowana przez dr Sidneya V. Haasa, a później spopularyzowana przez Elaine Gottschall w jej książce „Breaking the Vicious Cycle”, jest skierowana do osób cierpiących na choroby przewodu pokarmowego, takie jak choroba Crohna, wrzodziejące zapalenie jelita grubego, celiakia, IBS (zespół jelita drażliwego) i inne. Podobnie jak dieta GAPS, SCD koncentruje się na eliminacji określonych węglowodanów, które nie są łatwo trawione i mogą fermentować w jelitach, prowadząc do wzrostu niekorzystnej flory bakteryjnej, stanów zapalnych i uszkodzenia bariery jelitowej.
Dieta SCD jest mniej skomplikowana w swojej strukturze niż GAPS i nie dzieli się na etapy. Zamiast tego od samego początku wprowadza się pełną listę dozwolonych i zakazanych produktów. Dozwolone są większości świeże owoce, warzywa, mięso, ryby, jaja, niektóre rośliny strączkowe (po odpowiednim przygotowaniu) oraz naturalne sery. Wyklucza się natomiast wszystkie zboża, cukry inne niż monosacharydy, większość nabiału, soję i skrobie.
Różnice między dietą GAPS a SCD
Choć obie diety mają wiele wspólnego, w tym podstawowe założenie o eliminacji trudnostrawnych węglowodanów i skupienie na żywności wspierającej zdrowie jelit, istnieją między nimi istotne różnice. Jedną z głównych różnic jest struktura diety. GAPS, z jej etapami wprowadzenia i wycofywania, jest bardziej złożona i może wymagać więcej czasu i zaangażowania. SCD jest bardziej bezpośrednia i może być łatwiejsza do zrozumienia i zastosowania od samego początku.
Kolejną różnicą jest podejście do nabiału. Dieta GAPS na początku zaleca unikanie większości produktów mlecznych, stopniowo wprowadzając sfermentowane produkty mleczne, takie jak kefir czy jogurt. SCD od początku pozwala na spożywanie niektórych rodzajów sera i sfermentowanych produktów mlecznych, zakładając, że są one dobrze tolerowane.
Podsumowując, wybór między dietą GAPS a SCD powinien być podyktowany indywidualnymi potrzebami, celami zdrowotnymi oraz możliwościami adaptacji do zaleceń każdej z diet. Obydwie diety mają na celu poprawę zdrowia jelit i ogólnego samopoczucia, ale różnią się podejściem i szczegółami, co może mieć znaczenie w praktycznym stosowaniu.
